W latach 2007-2008 funkcjonowała w Polsce tak zwana ulga meldunkowa, która zwalniała z podatku dochodowego osoby sprzedające nieruchomości przed upływem pięciu lat od ich nabycia. Aby skorzystać z tej ulgi, wystarczyło być zameldowanym w sprzedawanej nieruchomości przez co najmniej 12 miesięcy przed datą jej zbycia. Ulga obejmowała mieszkania, domy, spółdzielcze własnościowe prawa do lokali mieszkalnych oraz prawa do domów jednorodzinnych w spółdzielniach mieszkaniowych.
Kluczowym warunkiem formalnym, który stał się przedmiotem kontrowersji, był obowiązek złożenia w urzędzie skarbowym oświadczenia o zameldowaniu w terminie 14 dni od dnia sprzedaży. Jak wskazuje portal, organy podatkowe konsekwentnie odmawiały prawa do ulgi osobom, które nie dopełniły tego obowiązku, nawet jeśli faktycznie spełniały warunek zameldowania.
Robert Nogacki, radca prawny cytowany przez Infor, podkreśla, że "organy podatkowe pozbawiały sprzedających tej ulgi, jeśli tylko w terminie 14 dni od dnia dokonania odpłatnego zbycia nie poinformowali oni właściwego urzędu skarbowego o swoim zameldowaniu". W rezultacie tysiące podatników musiało zapłacić 19 proc. podatku dochodowego, co stanowiło blisko jedną piątą wartości sprzedawanej nieruchomości.
Czytaj też: Znajdź mieszkanie na wynajem! Najlepsze oferty w Domiporta.pl
W wyroku z 9 lipca 2025 roku (sygnatura SK 64/20) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis uzależniający możliwość skorzystania z ulgi meldunkowej od złożenia oświadczenia o zameldowaniu był niezgodny z Konstytucją RP. Trybunał stwierdził, że dla osiągnięcia celu ulgi meldunkowej wystarczające było spełnienie warunku materialnego, czyli co najmniej 12-miesięcznego zameldowania na pobyt stały w zbywanej nieruchomości.
Trybunał argumentował, że wymóg informowania urzędu skarbowego o zameldowaniu nie był niezbędny do zapobiegania bezpodstawnemu korzystaniu z prawa do ulgi. Co więcej, organy podatkowe posiadają odpowiednie narzędzia umożliwiające im weryfikację, czy sprzedający spełniał warunek materialny ulgi, w tym dostęp do zbiorów informatycznych oraz aktów notarialnych sprzedaży.
W uzasadnieniu wyroku Trybunał podkreślił, że "zwolnienia podatkowe nie powinny stawać się swoistą pułapką dla podatnika". Z jednej strony celem ulgi meldunkowej było wsparcie obywateli w realizacji ich potrzeb mieszkaniowych, z drugiej strony ustawodawca nie zapewnił tym obywatelom realnej możliwości skorzystania z niej.
Trybunał zwrócił również uwagę na niską jakość legislacyjną przepisów, wielokrotne zmiany zasad opodatkowania, brak wzoru oświadczenia oraz niejasną dla przeciętnego adresata treść norm prawnych. Według TK kumulacja tych czynników doprowadziła do stworzenia "pułapki normatywnej", w którą wpadali podatnicy spełniający materialny wymóg ulgi, ale tracący do niej prawo z powodu niedopełnienia wymogu formalnego.
Czytaj też: Znajdź mieszkanie na wynajem! Najlepsze oferty w Domiporta.pl
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego stanowi podstawę do wznowienia postępowania podatkowego. Jednak czas na działanie jest ograniczony. Zgodnie z art. 241 § 2 Ordynacji podatkowej, wznowienia postępowania można dokonać tylko na wniosek podatnika złożony w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia TK - podaje Infor.pl.
Podatnicy, którzy walczyli z fiskusem przed sądem administracyjnym, mają więcej czasu. Jak wynika z art. 272 § 1 i 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, jeśli orzeczenie sądu zostało wydane na podstawie zakwestionowanego przez TK przepisu, skargę o wznowienie postępowania można wnieść w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie wyroku TK.
Warto podkreślić, że w ramach wznowionego postępowania podatnicy mogą żądać nie tylko zwrotu zapłaconego podatku, ale również należnych odsetek, liczonych za lata, które upłynęły od dnia zapłaty podatku. Może to znacząco zwiększyć kwotę, którą fiskus będzie musiał zwrócić.
Opisana przez portal historia dotyczy podatniczki, która zbyła swoje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu w 2011 roku, a fiskus upomniał się o podatek w 2016 roku. Mimo że w akcie notarialnym sprzedaży znajdowała się informacja o jej zameldowaniu, organy podatkowe i sądy nie uznały tego za wystarczające. Podatniczka została zmuszona do zapłaty zaległego podatku w wysokości ponad 32 000 złotych.
Obecnie, po wyroku TK, osoby znajdujące się w podobnej sytuacji mają szansę na odzyskanie niesłusznie zapłaconego podatku wraz z odsetkami. Jest to szczególnie istotne dla tych, którzy zapłacili podatek wiele lat temu, gdyż odsetki mogą znacząco powiększyć kwotę zwrotu.
