Zakwestionowanie prawidłowości pochówku producenta filmowego przypomniało opinii publicznej o przepisach dotyczących gruntów cmentarnych. Przypominamy najważniejsze z nich.
Cmentarze w Polsce dzielą się głównie na dwa rodzaje. Cmentarze wyznaniowe (i wielowyznaniowe) oraz komunalne (świeckie). Do pierwszej grupy należą nekropolie rzymskokatolickie, ewangelickie, żydowskie oraz prawosławne. Warto zauważyć, że w Polsce większość cmentarzy żydowskich jest uznawanych za zabytki.
Poza tymi dwiema grupami można spotkać ponadto cmentarze:
- klasztorne,
- szpitalne,
- więzienne,
- duchowne,
- państwowe,
- wojenne.
Według przepisów osoby określonej wiary są chowane na cmentarzach dla nich przeznaczonych. Jednak w przypadku, gdy na terenie danej gminy brakuje miejsc np. na cmentarzu komunalnym, pochówku należy dokonać na cmentarzu wyznaniowym. Władze cmentarza wyznaniowego nie mogą odmówić pochówku pod żadnym pozorem.
Nowy cmentarz może powstać z inicjatywy władz duchownych bądź świeckich (rada gminy). Cmentarz może powstać jedynie w miejscu wyznaczonym w planie zagospodarowania przestrzennego, uchwalonym przez radę gminy. Zasady i tryb nabywania gruntów pod cmentarze określa ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741).
Teren pod cmentarz musi spełniać szereg warunków:
- cmentarz musi się znajdować na obrzeżach miasta bądź wsi
- grunt musi spełniać normy zawartości węglanu wapnia oraz poziomu kwasowości
- musi być oddalony o 150 metrów od zabudowań mieszkalnych, produkcyjnych itp.
- teren cmentarza powinien znajdować się na wzniesieniu
- znajdować się przynajmniej dwa i pół metra w głąb gruntu
- teren cmentarza w planie zagospodarowania przestrzennego musi być zapisany jako teren zielony o założeniu parkowym
Wymienione warunki zostały wprowadzone przez ustawodawcę, by nowo powstające cmentarze w jak najmniejszym stopniu wpływały okoliczną zabudowę. Stąd wymagania dotyczące lokalizacji i odległości do zabudowań mieszkalnych. Według przepisów cmentarz powinien być położony na specyficznym gruncie. Najlepiej by znajdował się na wzniesieniu co ułatwia odprowadzanie wód opadowych, a podłoże powinno ułatwiać przesiąkanie (stąd wymagania dotyczące składu).
Całość reguluje rozporządzenie ministrów gospodarki terenowej i ochrony środowiska oraz zdrowia i opieki społecznej z 20 października 1972 r. w sprawie urządzania cmentarzy, prowadzenia ksiąg cmentarnych oraz chowaniu zmarłych (Dz. U. Nr 47, poz. 299 z późn. zm.)
Ustawa zasadnicza o cmentarzach i chowaniu zmarłych gwarantuje 20 lat nienaruszalności grobu. Zgodę na całkowitą likwidację cmentarza może wydać właściwa władza kościelna w przypadku cmentarzy wyznaniowych bądź organy samorządowe danej jednostki terytorialnej w przypadku gruntów komunalnych. Decyzja może zostać wydana nie wcześniej niż 40 lat od ostatniego pogrzebu.
Pamiątki artystyczne mające wartość historyczną takie jak zabytkowe pomniki, nagrobki czy elementy małej architektury należy przenieść w inne miejsce w porozumieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Wszelkie szczątki muszą zostać przeniesione zgodnie z prawowitym obrządkiem na innych cmentarz. Całą operację musi opłacić nowy właściciel gruntu.
Czy można założyć prywatny cmentarz bądź pochować zmarłego na terenie własnej posiadłości? Prawo w tym względzie jest niezwykle restrykcyjne. Nie ma prawnych narzędzi, by na własnej działce pochować bliską osobę. Prawo do zakładania cmentarzy należy wyłącznie do władz kościelnych i świeckich.
Art 12. §3 Ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych precyzuje - "Groby ziemne, groby murowane i kolumbaria* przeznaczone na składanie zwłok i szczątków ludzkich mogą znajdować się tylko na cmentarzach".
Wyjątek od tej reguły może zgłosić jedynie minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia.
Za złamanie któregokolwiek z przepisów dotyczących pochówku zmarłych (rozsypanie prochów, chowanie szczątków w nieodpowiednim miejscu, niedopełnienie obowiązku pochówku itp.) grozi kara pozbawienia wolności do 30 dni bądź grzywna w wysokości 5000 złotych.
Źródło: sejm.gov.pl oraz prawo.sejm.gov.pl
*zbiorowe grobowce z niszami na urny z prochami zmarłych.