Sytuacja mieszkaniowa w Polsce generuje liczne problemy społeczne. Według badania CBOS z 2022 roku, tylko 71% Polaków określa swoje warunki mieszkaniowe jako dobre lub bardzo dobre. Oznacza to, że ponad 10 milionów osób nie jest zadowolonych z własnej sytuacji mieszkaniowej.
Fundacja Habitat for Humanity Poland w swoim badaniu z 2023 roku wskazuje, że problemy mieszkaniowe są czwartym największym problemem Polaków (po inflacji, płacach i służbie zdrowia). Na brak mieszkania lub złe warunki mieszkaniowe narzeka 27% ankietowanych.
Wśród konsekwencji problemu mieszkaniowego można wymienić:
- **Gniazdownictwo** - w Polsce narasta zjawisko "gniazdowania", czyli zamieszkiwania młodych ludzi z rodzicami. Według danych, aż 64% młodych Polaków mieszka z rodzicami, podczas gdy w Czechach odsetek ten wynosi 46%. Problem ten narasta mimo wzrostu zamożności społeczeństwa.
- **Niska aktywność zawodowa** - gniazdowanie negatywnie wpływa na aktywność zawodową. Gdyby w Polsce gniazdowanie dotyczyło nie 64%, ale 46% młodych jak w Czechach, aktywność zawodowa 5 milionów młodych Polaków wzrosłaby o co najmniej 10 punktów procentowych, dając gospodarce dodatkowe pół miliona osób aktywnych zawodowo.
- 3**Spadająca dzietność** - brak wystarczającego dostępu do mieszkań jest jednym z powodów wyjaśniających niską dzietność w Polsce. Według badania CBOS, kłopoty mieszkaniowe jako powód niskiej dzietności wskazało 44% Polaków. Dzietność w Polsce spadła do poniżej 1,20 w 2023 roku i prawdopodobnie spadnie do około 1,10 w 2024 roku, co może być najniższym wskaźnikiem w Europie.
Skala problemu mieszkaniowego
Porównując sytuację mieszkaniową w Polsce z innymi krajami UE lub OECD, można zauważyć znaczące różnice:
- Pod względem liczby mieszkań w przeliczeniu na 1000 mieszkańców odstajemy o 20-30% od średniej krajów OECD lub UE. Średnia unijna to ponad 500 mieszkań na 1000 mieszkańców, w Polsce to 400.
- Wskaźnik przeludnienia mieszkań w Polsce wynosi 35,8%, podczas gdy średnia unijna to 16,8%.
- Średnio na mieszkańca przypada w Polsce 24,3m², średnio w UE - 33m².
- Przeciętna liczba izb na osobę w Polsce to 1,1, podczas gdy średnia unijna wynosi 1,6.
- W gospodarstwie domowym mieszka w Polsce średnio 2,9 osoby, 26% więcej niż średnio w UE (2,3).
Luka mieszkaniowa
Szacunki luki mieszkaniowej w Polsce wskazują na deficyt 1,8 miliona mieszkań. Ten szacunek uwzględnia:
- Korektę o domy wakacyjne na południu Europy
- Kurczenie się populacji polskiej z powodów demograficznych
Czytaj też: Znajdź mieszkanie na wynajem! Najlepsze oferty w Domiporta.pl
Główną barierą w budowie nowych mieszkań jest niedostępność gruntów pod zabudowę wielorodzinną oraz długotrwałe procedury administracyjne. Badania pokazują, że:
- Dostępność gruntów i ceny gruntów stanowią barierę dla 77% respondentów
- Długotrwałe procedury administracyjne związane z uzyskaniem pozwolenia na budowę stanowią barierę dla 71% respondentów
- Brak transparentności procesów administracyjnych wskazało 52% respondentów
Cena gruntu z pozwoleniem na budowę budynku wielorodzinnego stanowi średnio 30% ceny mieszkania. Dostępność takich gruntów jest bardzo niska - w skali od 0 do 10 oceniana na średnio 2 - wynika z raportu Pracodawców RP.
Czytaj też: Znajdź mieszkanie na wynajem! Najlepsze oferty w Domiporta.pl
Należy uprościć formalności i skrócić czas od nabycia gruntu do rozpoczęcia budowy. Konieczne jest dokonanie przeglądu porządku urbanistycznego w czterech największych miastach. Trzeba zwiększyć motywację władz samorządowych do udostępniania i zagospodarowania gruntów. Wskazane jest ograniczenie roli ogólnie obowiązującego prawa w zagospodarowaniu przestrzennym, szczególnie w aglomeracjach. Niezbędne jest dokonanie kompleksowego przeglądu nieruchomości w posiadaniu sektora publicznego. Należy odrolnić i przekazać pod zabudowę wszystkie grunty rolne na terenie największych miast. Rekomenduje się stworzenie nowej dzielnicy w każdej z czterech kluczowych aglomeracji.