13 maja 2025 roku w Gdańsku odbyła się konferencja zorganizowana przez Narodowy Bank Polski, która skupiła się na aktualnych wyzwaniach gospodarczych Polski. Znaczącą część dyskusji poświęcono polityce mieszkaniowej oraz metodom oceny skuteczności publicznego wsparcia w tym sektorze.
Podczas debaty dr hab. Adam Czerniak, Zastępca Prezesa Krajowego Zasobu Nieruchomości (KZN), przedstawił interesujące porównanie między polskim a austriackim modelem finansowania mieszkalnictwa. Zwrócił uwagę na paradoks polegający na tym, że mimo wyższych nakładów finansowych w Polsce, zarówno w wartościach bezwzględnych jak i w odniesieniu do Produktu Krajowego Brutto, efektywność wsparcia mieszkaniowego jest znacząco niższa niż w Austrii.
Polski model wsparcia mieszkalnictwa opiera się głównie na dwóch filarach: bezzwrotnych grantach inwestycyjnych kierowanych do samorządów oraz dopłatach do kredytów mieszkaniowych dla osób fizycznych. Jak podkreślił dr hab. Czerniak, takie rozwiązanie, choć kosztowne dla budżetu państwa, nie przekłada się proporcjonalnie na wzrost dostępności mieszkań.
W przeciwieństwie do Polski, Austria koncentruje się na instrumentach zwrotnych, które wspierają rozwój budownictwa czynszowego. Dodatkowo, znaczna część środków kierowana jest na świadczenia dla obywateli o najniższych dochodach, co bezpośrednio adresuje problem dostępności mieszkań dla najbardziej potrzebujących grup społecznych.
Austriacki model pozwala na wybudowanie większej liczby mieszkań przy wykorzystaniu tej samej kwoty wsparcia publicznego. Co równie istotne, powstały zasób mieszkaniowy charakteryzuje się większą trwałością, ponieważ właściciele nie są motywowani do szybkiej sprzedaży nieruchomości - czynsze pokrywają koszty utrzymania budynków.
Doświadczenia Austrii stanowią cenną lekcję dla Polski w kontekście planowania przyszłych działań w obszarze mieszkalnictwa. Jak zaznaczył zastępca prezesa KZN, kluczowe znaczenie ma nie tylko wysokość nakładów finansowych, ale przede wszystkim ich odpowiednie ukierunkowanie oraz implementacja rozwiązań zapewniających długoterminową stabilność systemu.
Eksperci uczestniczący w konferencji zgodzili się, że reforma polskiego systemu wsparcia mieszkalnictwa powinna zmierzać w kierunku zwiększenia udziału instrumentów zwrotnych oraz lepszego adresowania pomocy do grup najbardziej potrzebujących. Taka zmiana mogłaby przyczynić się do bardziej efektywnego wykorzystania środków publicznych i systematycznej poprawy sytuacji mieszkaniowej w kraju.