Właściwa wentylacja stanowi niezbędny element każdego budynku mieszkalnego. Zapewnia ona ciągłą wymianę powietrza, co zapobiega gromadzeniu się niebezpiecznych substancji, takich jak tlenek węgla. System wentylacyjny chroni również przed wilgocią i rozwojem pleśni w pomieszczeniach. Niestety, zimne masy powietrza wpadające przez kratki wentylacyjne mogą znacząco obniżać komfort termiczny mieszkańców. Powietrze to niekontrolowanie przenika przez różnego rodzaju nieszczelności obecne w strukturze budynku.
Miejsca szczególnie narażone na przecieki to okolice okien, drzwi, połączeń dachowych oraz ściany zewnętrzne. Mieszkańcy starych bloków z wielkiej płyty oraz właściciele przedwojennych kamienic doskonale znają problem nieszczelnych przegród. W tego typu konstrukcjach materiały charakteryzują się porowatą strukturą, a drobne szczeliny w miejscach łączeń występują bardzo często. Nadmierna infiltracja powietrza zakłóca prawidłowy cykl wymiany powietrza, co prowadzi do odczuwalnego spadku temperatury w pomieszczeniach.
Budynki wyposażone w wentylację grawitacyjną szczególnie mocno wychładzają się podczas sezonu zimowego. W tym okresie powietrze napływające z zewnątrz ma bardzo niską temperaturę. W okresie letnim grawitacyjny system wentylacji działa mniej efektywnie ze względu na zjawisko ciągu wstecznego, dlatego w cieplejszych miesiącach zaleca się przewietrzanie mieszkań poprzez otwieranie okien.
Konwencjonalny system wentylacji grawitacyjnej zapewnia stały przepływ powietrza, co skutecznie usuwa zanieczyszczenia i chroni wnętrza przed nadmierną wilgocią oraz pleśnią. Jednakże chłodne masy powietrza napływające przez kratki stanowią jedną z najważniejszych przyczyn straty ciepła w budynkach mieszkalnych. Pewnych ubytków energetycznych związanych z funkcjonowaniem wentylacji nie można całkowicie uniknąć, jednak ich skala bywa bardzo zróżnicowana.
Według szacunków, w starszych obiektach kratki wentylacyjne są odpowiedzialne za około 30-40 proc. całkowitych strat energii. W przypadku nowoczesnych budynków charakteryzujących się wysoką izolacyjnością przegród konstrukcyjnych, udział wentylacji w ogólnym bilansie strat energetycznych może sięgać nawet 50-60 proc. Zjawisko niekontrolowanej wymiany powietrza nasila się szczególnie w sezonie zimowym, gdy różnica temperatur między wnętrzem a otoczeniem jest znaczna. W okresie wiosenno-letnim, gdy mieszkania są regularnie wietrzone przez otwieranie okien, problem ten jest mniej dotkliwy.
Mimo istotnych strat ciepła kategorycznie nie należy zaklejać kratek wentylacyjnych, ponieważ ciągła wymiana powietrza jest konieczna dla zdrowia mieszkańców. Dla osób zamieszkujących budynki wielorodzinne skutecznym rozwiązaniem mogą być stabilizatory ciągu. Te kompaktowe urządzenia instaluje się w poziomym odcinku kanału wentylacyjnego. Ich podstawową funkcją jest płynna kontrola intensywności nawiewu powietrza.
Kiedy napływ powietrza staje się zbyt intensywny, stabilizator automatycznie przymyka część przekroju kanału przy użyciu specjalnej przepustnicy. Urządzenie pracuje bezgłośnie i nie wymaga żadnej obsługi ze strony użytkownika. Zastosowanie stabilizatora może zmniejszyć straty ciepła nawet o 20 proc. Stanowi to stosunkowo prostą i niedrogą metodę poprawy efektywności energetycznej mieszkania.
Wybór odpowiedniego systemu wentylacji powinien uwzględniać zarówno budżet inwestycyjny, jak i specyfikę budynku. W starszych obiektach nawet proste rozwiązania mogą przynieść wymierne korzyści, podczas gdy w nowych, energooszczędnych domach warto rozważyć bardziej zaawansowane technologie. Kluczowe jest znalezienie równowagi między efektywnością energetyczną a zapewnieniem odpowiedniej jakości powietrza wewnętrznego.
