Autor petycji przedstawia szczegółową analizę aktualnej sytuacji na polskim rynku mieszkaniowym. Zwraca uwagę na systematyczny wzrost cen zarówno na rynku pierwotnym, jak i wtórnym, co potwierdzają dane Narodowego Banku Polskiego z pierwszego kwartału 2024 roku. Istotnym problemem jest koncentracja zasobów mieszkaniowych w rękach niewielkiej grupy właścicieli - według danych GUS około 5 procent właścicieli posiada więcej niż 5 nieruchomości mieszkalnych.
Petycja wskazuje również na rosnące trudności w zaspokajaniu podstawowych potrzeb mieszkaniowych przez znaczącą część społeczeństwa. Autor powołuje się na art. 75 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym władze publiczne powinny prowadzić politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli. Jednocześnie zwraca uwagę na wzrost liczby pustostanów i nieruchomości wykorzystywanych wyłącznie jako lokata kapitału, podczas gdy według danych Eurostatu z 2023 roku około 14 procent społeczeństwa doświadcza deprywacji mieszkaniowej.
Autor petycji przedstawia analizę porównawczą rozwiązań funkcjonujących w innych krajach Unii Europejskiej. W Niemczech system "Grundsteuer" opiera się na wartości nieruchomości, a reforma z 2023 roku wprowadziła dodatkowe opodatkowanie dla wielokrotnych właścicieli nieruchomości w wybranych landach. We Francji funkcjonuje system "Taxe foncière", który uwzględnia wartość katastralną nieruchomości, przy czym podatek jest wyższy dla nieruchomości niewykorzystywanych jako główne miejsce zamieszkania właściciela.
W Hiszpanii funkcjonuje podatek katastralny "Impuesto sobre Bienes Inmuebles", którego stawki są wyższe dla nieruchomości o charakterze inwestycyjnym. Z kolei w Danii wprowadzono system progresywnego opodatkowania nieruchomości, w którym stawki wzrastają wraz z liczbą posiadanych nieruchomości, co skutecznie zapobiega nadmiernej koncentracji własności.
Autor petycji argumentuje, że wprowadzenie selektywnego podatku katastralnego nie narusza konstytucyjnych zasad równości i ochrony własności, co potwierdzają liczne orzeczenia sądów konstytucyjnych państw członkowskich UE, w tym wyrok niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z 10 kwietnia 2018 roku.
Proponowany podatek katastralny miałby dotyczyć piątej i kolejnych nieruchomości mieszkalnych lub gruntowych. Podmiotami opodatkowania byłyby osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które są właścicielami, współwłaścicielami, użytkownikami wieczystymi lub posiadają inny tytuł prawny do nieruchomości.
Opodatkowaniu podlegałaby każda nieruchomość począwszy od piątej, która jest przedmiotem najmu lub dzierżawy i generuje dochód, nie jest wykorzystywana efektywnie (pozostaje niezamieszkała przez okres przekraczający 180 dni w roku podatkowym) lub stanowi drugi dom albo mieszkanie wakacyjne wykorzystywane sezonowo.
Autor petycji proponuje progresywną stawkę podatku: 2 procent wartości katastralnej dla piątej i szóstej nieruchomości, 3 procent dla siódmej i ósmej, oraz 4 procent dla dziewiątej i kolejnych. Podstawą opodatkowania byłaby wartość katastralna nieruchomości, ustalana metodami masowej wyceny przez rzeczoznawców majątkowych.
Wpływy z podatku stanowiłyby w 70 procentach dochód budżetu gminy, na terenie której położona jest nieruchomość, a w 30 procentach dochód Krajowego Funduszu Mieszkaniowego, który zostałby utworzony w celu finansowania programów wsparcia budownictwa społecznego, dopłat do kredytów mieszkaniowych oraz programów rewitalizacji.
Oczekiwane skutki ekonomiczne i społeczne
Według szacunków autora petycji, proponowany podatek objąłby około 3-4 procent właścicieli nieruchomości, posiadających łącznie około 15-20 procent zasobu mieszkaniowego w Polsce. Potencjalne roczne wpływy z tytułu podatku katastralnego są szacowane na poziomie 3-4 miliardów złotych.
Autor przewiduje wzrost podaży nieruchomości na rynku wtórnym o 5-8 procent w ciągu pierwszych dwóch lat od wprowadzenia podatku oraz stabilizację cen nieruchomości. Prognozuje również spadek liczby pustostanów o 15-20 procent dzięki zwiększeniu efektywności wykorzystania zasobów mieszkaniowych.
Zdaniem autora petycji, wprowadzenie podatku przyczyniłoby się do poprawy wskaźnika dostępności mieszkaniowej o 0,3-0,5 punktu oraz zwiększenia zasobów mieszkaniowych dostępnych dla gospodarstw domowych o niższych i średnich dochodach. Ryzyko odpływu kapitału inwestycyjnego z rynku mieszkaniowego autor ocenia jako ograniczone z uwagi na progresywny charakter podatku i etapowe wdrażanie.
Autor petycji podkreśla, że proponowane rozwiązanie jest zgodne z Konstytucją RP, w szczególności z zasadą proporcjonalności i ochrony własności, zasadą równości wobec prawa oraz zasadą sprawiedliwości społecznej. Argumentuje, że podatek nie narusza istoty prawa własności, gdyż dotyczy jedynie nadmiarowych nieruchomości, a obciążenie podatkowe jest proporcjonalne do wartości nieruchomości i zdolności płatniczej właściciela.
