W kwietniu tego roku sejmowa Komisja ds. Petycji rozpatrywała wniosek o zmianę przepisów dotyczących utrzymania czystości i porządku w gminach. Autorka petycji domagała się zniesienia art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Obecnie przepis ten nakłada na właścicieli nieruchomości obowiązek sprzątania chodników przylegających do ich posesji.
Wnioskodawczyni argumentowała, że obecne regulacje stanowią nadmierne obciążenie dla osób starszych, niepełnosprawnych i samotnych, które nie są w stanie fizycznie wykonywać tego obowiązku. W uzasadnieniu pojawiły się także argumenty natury konstytucyjnej. Według autorki petycji wymuszanie pracy na rzecz cudzej własności, jaką jest droga publiczna, może naruszać artykuły 2 i 84 Konstytucji RP.
Biuro Analiz Sejmowych przedstawiło opinię, w której nie poparło całkowitego uchylenia przepisu. Ekspert przypomniał, że obowiązek sprzątania dotyczy szerokiego grona podmiotów, w tym współwłaścicieli, użytkowników wieczystych, spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych. Niewykonanie tego obowiązku stanowi wykroczenie zagrożone grzywną.
W opinii prawnej zwrócono uwagę na wyjątki od tej reguły. Obowiązek nie obejmuje chodników, na których dopuszczony jest płatny postój pojazdów. W takich przypadkach odpowiedzialność spoczywa na zarządcy drogi lub gminie. Ekspertyza wskazała również na brak jednolitego orzecznictwa w sytuacjach, gdy chodnik oddzielony jest od posesji pasem zieleni.
Biuro Analiz Sejmowych przypomniało, że Trybunał Konstytucyjny już w 1997 roku uznał, iż utrzymanie czystości i porządku może stanowić podstawę do ograniczenia praw jednostki.
Eksperci zasugerowali jednak doprecyzowanie przepisu poprzez określenie szerokości pasa gruntu podlegającego sprzątaniu oraz rodzaju zanieczyszczeń objętych obowiązkiem. Zarekomendowano także wystąpienie do ministra klimatu i środowiska z dezyderatem o przygotowanie projektu zmian. Odmienne stanowisko zajął stały doradca komisji petycji. Jak referował wiceprzewodniczący komisji, poseł Stanisław Gorczyca z Platformy Obywatelskiej, doradca uznał za racjonalny pomysł przejęcia przez gminę obowiązku utrzymania czystości chodników.
Koszty miałyby być pokrywane z opłat właścicieli nieruchomości. Argumentował, że gminy dysponują wyspecjalizowanymi służbami i mogą skuteczniej zamawiać oraz egzekwować takie usługi. Doradca zaproponował skierowanie dezyderatu do Prezesa Rady Ministrów, aby stanowisko w sprawie zajęły trzy resorty: infrastruktury, finansów oraz spraw wewnętrznych i administracji. Poseł Gorczyca skomentował, że większość właścicieli nieruchomości mogłaby negatywnie odebrać wprowadzenie kolejnej opłaty, ale uznał to za krok warty rozważenia.
Komisja do Spraw Petycji zarekomendowała wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów z dezyderatem w sprawie przeanalizowania możliwości zmian przepisów. Tekst dokumentu został niedawno zatwierdzony przez komisję. Dezyderat nie ma mocy prawnej i nie zobowiązuje rządu do wprowadzenia zmian, ale uruchamia analizę międzyresortową. Może być pierwszym krokiem do przygotowania projektu rządowego, na przykład nowelizacji ustawy.
