Definicja wzoru przemysłowego
Maksymalnie upraszczając wzory przemysłowe chronią design produktu. Zgodnie z definicją, wzór obejmuje cechy, które dają produktowi swój unikalny wygląd, takie jak kształt, kolor, tekstura oraz jego ornamentyka. Czyli to wszystko co można pojąć zmysłem wzroku.
Ważne jest, aby zrozumieć, że wzór nie chroni aspektów funkcjonalnych produktu - jest to domeną prawa patentowego. Ochrona wzorów jest natomiast skoncentrowana na aspektach estetycznych i wizualnych produktu.
Aby dany przedmiot można było w tej formie chronić musi spełniać dwa podstawowe kryteria: musi być nowy i posiadać indywidualny charakter. Oznacza to, że wzór nie może być identyczny lub zbyt podobny do tego co funkcjonuje już na rynku. Jeżeli więc sprzedajesz swoje meble od kilku lat, to ta forma ochrony jest dla Ciebie niedostępna.
Zobacz również:
Wygląd mebli zgłaszany do ochrony dość często
Wzory przemysłowe mogą obejmować różne aspekty produktów z wielu sektorów przemysłu. Analizując raporty urzędów patentowych możemy się dowiedzieć, że w tej formie najczęściej chronione są:
- Wzory mebli: Kształt krzesła, wygląd i struktura stołu, design lampy.
- Wzory motoryzacyjne: Kształt i wygląd samochodu, design lamp przednich czy tylnych, styl deski rozdzielczej.
- Wzory w modzie i ubiorze: Wzór na tkaninie, kształt buta, styl zapięcia torebki, kształt i wzór biżuterii.
- Wzory w przemyśle kosmetycznym: Kształt i wygląd opakowań produktów kosmetycznych, design pędzli do makijażu.
- Wzory sprzętu elektronicznego: Kształt smartfonu, wygląd interfejsu użytkownika, styl słuchawek.
- Wzory artykułów sportowych: Kształt i wzór nart, wygląd kasku rowerowego, design butów sportowych.
- Wzory w przemyśle spożywczym: Kształt i wzór opakowania produktów spożywczych, design butelki napoju.
- Wzory w architekturze: Wzory elementów architektonicznych, takich jak balustrady, fasady, elementy dekoracyjne.
W każdej ze wskazanych branż wzornictwo przemysłowe jest kluczowe dla sprzedaży. O ile dany produkty ma atrakcyjny design, wzrasta prawdopodobieństwo, że skupi na sowbie wzrok klientó a w konsekwencji podniesie sprzedaż. Innymi słowy atrakcyjny wygląd staje się poza cenową przewagą nad konkurencją. Monopolizując ją w Urzędzie Patentowym nie pozwalamy przybliżyć się do tego aspektu naszej konkurencji.
Proces zgłaszania wzorów na terenie UE
Złożenie wniosku o zastrzeżenie wzoru wspólnotowego do Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) to procedura, która trwa zwykle nie dłużej niż 14 dni. To efektywna droga, wybierana przez przedsiębiorców pragnących ekspresowo chronić swoje prawa. Dla porównania na uzyskanie ochrony tylko na terenie Polski czeka się do kilku miesięcy. Przedsiębiorcy wolą więc zapłacić więcej i pójść procedurą szybszą. Finalnie też zasięg tej ochrony będzie szerszy i obejmie aż 27 krajów.
Niemniej jednak, proces ten jest złożony i wymaga gruntownego zrozumienia prawa własności intelektualnej. Z tego powodu, wiele firm zleca to zadanie doświadczonemu rzecznikowi patentowemu. Taki profesjonalny pełnomocnik nie tylko upewni się, że wszystkie wymagania formalne są spełnione, ale także doradzi Ci w kwestii optymalnej strategii ochrony.
Przykładowo innowacyjne elementy mebli można zabezpieczyć patentem, inne wzorem użytkowym. Nazwy kolekcji kwalifikują się do rejestracji jako znaki towarowe. Są i procesy produkcji, które w pewnych przypadkach lepiej zachować w poufności. Wtedy przydają się umowy NDA z pracownikami i partnerami biznesowymi.
Czy 33% zmian wystarczy, aby obejść prawo?
Przy dyskusji nad sensownością zastrzegania wzorów często pokawia się zarzut, że właściwie każda modyfikacja oryginału eliminuje naruszenie. Wariantó tego mitu jest całkiem sporo. Jedni mówią o 20 inni 33% zmian. Tymczasem nie ma stałej, jednoznacznej procentowej wartości różnic, która automatycznie pozwoliłaby na obejście prawa do cudzego produktu. To popularne błędne przekonanie pokutujące u przedsiębiorców. Wydaje im się, że kolizja jest tylko w sytuacji kopiowania wzoru 1:1. Tymczasem ochrona dotyczy również podobieństwa.
Być może wynika to z sytuacji którą można było zauważyć na lokalnych targach. Sprzedawcy oferowali tam obuwie o nazwach zbliżonych do znanych marek jak Adldas, Adonis czy Adidres. Przyjęło się więc, że skoro nikt im tego procederu nie blokował, to tak kosmetyczne zmiany musiały oznaczać, że wszystko stawało się legalne. Tak jednak nie jest.
Ocena podobieństwa wzorów zależy od specyfiki danej branży. Na przykład, w sytuacji odzieży, istnieją pewne typy, które są uznawane za klasykę, takie jak szpilki. W takich przypadkach swoboda twórcza jest ograniczona, a wiele butów będzie miało te same ogólne cechy. Oznacza to, że produkty z kanonu będą mogły być w tych aspektach podobne. Ochronie podlegać będą głównie różnice nadające im indywidualnego charakteru.
Jednak istnieją również przypadki, w których można stworzyć fantazyjne i nietypowe wzory, które są wyjątkowo unikalne dla danej branży. Na przykład, projektując szpilki, można nadać im nietypowy kształt kurzych nóg :) Konkurencja, która wykorzysta takie samo przedstawienie graficzne, choćby różniło się szczegółami - naruszy prawo. Tak się stanie jeżeli finalny efekt będzie wywoływał wrażenie "déjà vu".
Główne korzyści z formalnej ochrony
Argumentów za formalną rejestracją wiodących produktów jest wiele. Poniżej przedstawiam te, które dla przedsiębiorców liczą się najbardziej.
1. Silniejsza ochrona prawna
Posiadanie świadectwa rejestracji wzoru jest porównywalne do aktu notarialnego. Stanowi ono niezbity dowód, że to Ty masz wyłączne prawo do zarabiania na danym produkcie. Dzięki temu, możesz mieć pełne przekonanie, że będziesz czerpać zyski ze sprzedaży swojego wyjątkowego produktu. Mając ten dokument w ręku zyskujesz potwierdzenie swojej własności.
2. Wyeliminowanie ryzyka blokady sprzedaży
Zastrzegając wzór, całkowicie eliminujesz ryzyko, że ktoś inny może zablokować sprzedaż Twojego wiodącego produktu. A może to zrobić chociażby troll patentowy. Jeżeli wystąpi z wnioskiem o rejestrację pierwszy to Urząd Patentowy lub EUIPO jemu przyzna ten monopol prawny. Inwestując w formalną ochronę, oszczędzasz pieniądze na potencjalne spory prawne. Trolle bądź po prostu najbliższa nieuczciwa konkurencjawidząc, że swoją kolekcję chronisz, nie zdecydują się na atak.
3. Skuteczne blokowanie sprzedaży podróbek
Posiadając zarejestrowany wzór przemysłowy, zyskujesz narzędzie pozwalające blokować sprzedaż podrabianych produktów na platformach handlowych, takich jak Allegro czy Amazon. Jeżeli zlokalizujesz naruszenie to wysyłasz do platformy maila ze skanem świadectwa. Pracownik takiego serwisu w kilka godzin usunie ofertę podróbki.
Zauważ, że dzięki formalnej rejestracji osiągasz w kilka godzin to co przed sądem zajęłoby Ci kilka miesięcy a może i lat. Płacąc więc za zastrzeżenie de facto oszczędzasz pieniądze na niepotrzebne spory. To pokazuje, że takie zabezpieczenie swoich produktów najzwyczajniej w świecie się opłaca.
4. Prawo do wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści
Jeżeli Twój wzór zostanie naruszony, przysługuje Ci prawo do dochodzenia odszkodowania za poniesione straty finansowe. Rejestracja wzoru daje Ci solidne podstawy prawne do obrony swoich interesów. W sporze de facto odwracasz ciężar dowodowy. Ty masz w ręku świadectwo potwierdzające, że jedynie tobie wolno dany przedmiot zarabiać. Jeżeli konkurent się z tym nie zgadza może podjąć próbę unieważnienia tego prawa. Na nim spoczywa jednak wysiłek zgromadzenia dowodów. To sprawia, że dużo chętniej będzie chciał zawrzeć z tobą ugodę.
5. Możliwość sprzedaży lub licencjonowania
Posiadanie zarejestrowanego wzoru otwiera przed Tobą możliwość sprzedaży lub udzielenia licencji na jego wykorzystanie innym firmom. Możesz czerpać korzyści finansowe, współpracując z podmiotami, które wezmą na siebie wysiłek produkcyjny. To sposób z którego często korzystają projektanci mebli. Stanowi to doskonały sposób na rozwój.
Rola rzecznika patentowego w procesie rejestracji
W procedurze zastrzegania produktów rzecznik patentowy pełni niezwykle istotną rolę. Jego wiedza i doświadczenie mogą znacząco ułatwić zrozumienie skomplikowanych przepisów dotyczących prawa własności intelektualnej. W szczególności wybrać najskuteczniejsze narzędzie prawne do ochrony twoich interesów.
Przed Urzędem Patentowym czy EUIPO pełni on rolę podobną do adwokata czy radcy prawnego. Zastępuje bowiem swoich klientów w zakresie wszelkich formalności. Przygotowuje sięc dokumentacje, skłąda wniosek o przyznanie ochrony, oraz pilnuje płatności oraz wszelkich terminów. Jak tylko urząd prześle świadecto rejestracji, sprawdza czy nie ma błędów i przekierowuje je do klienta.
Podsumowanie
Zdobycie formalnej ochrony dla wyglądu swoich produktów jest strategicznym krokiem dla każdej firmy, która pragnie utrzymać swoją przewagę konkurencyjną. Widać to szczególnie wyraźnie w branży meblarskiej. Od potwierdzenia praw do wzoru, przez skuteczne usuwanie naruszeń w internecie, aż do łatwiejszego dochodzenia roszczeń na drodze sądowej i udzielania licencji - korzyści są liczne.
Efekty takich działąń zostały zmierzone przez EUIPO. Z badań które przeprowadził ten urząd wynika, że firmy, które chronią w ten sposób swoją własność intelektualną osiągają aż o 20% większe przygody. A wynika to z tego, że szybko reagują nie pozwalając zbyt zbliżyć się do siebie konkurencji.
Zdjęcie główne: Źródło: pixabay.com Licencja: https://pixabay.com/pl/service/license