Brda - legendarny domek letniskowy z okresu PRL-u. Spaliście w nim kiedyś?

Były obecne w każdym ośrodku wczasowym. Do dzisiaj można je znaleźć praktycznie na całej mapie Polski. Wpisały się w krajobraz atrakcyjnych turystycznie miejsc. Położone najczęściej między pięknymi drzewami w otoczeniu zalewów, jezior i rzek. Mowa oczywiście o domkach typu Brda.

Znane od setek lat

Budynek typu Brda, który w czasach PRL-u był jednym z najpopularniejszych modeli nie wziął się znikąd. Protoplaści tych budynków pojawiły się na terenach dzisiejszej Europy, Chin oraz na wyspach wschodniego Pacyfiku już kilkaset lat temu. Były wykorzystywane jako szałasy oraz miejsce na przechowywanie np. siana.

Od zabudowań gospodarczy do zastosowań letniskowych
Ale, jak to się stało, że tymczasowe składziki na siano zostały zaadaptowane do funkcji mieszkaniowych? Duży wkład w to miał architekt Andrew Geller, który latem 1955 roku szukał pomysłu na prosty domek letniskowy. Wzorując się na ówczesnych modelach namiotów zaprojektował budynek o prostej trójkątnej bryle. W czasie apogeum zainteresowania modernizmem i prostymi formami, budynek złożony z dwóch połaci dachowych okazał się strzałem w dziesiątkę.
Wygrany konkurs i okładka NYT
 

Efektem jego pracy koncepcyjnej został budynek letniskowy zbudowany na plaży w Sagaponack w stanie Nowy Jork dla Elizabeth Reese. Od tamtej pory nazywany po prostu Elizabeth Reese House. Domek letniskowy od razu wzbudził niemałe zainteresowanie i szybko wygrał konkurs architektoniczny. Trafił również na okładkę prestiżowego dziennika - The New York Times.

 

 

Moda modą, PRL PRLem
 

Początek mody domki typu Brda można datować na 1957 rok. Pomimo zamkniętych granic, moda szybko ogarnęła również obywateli Polski Ludowej. Domki model Brda, zaczęły powstawać w licznych ośrodkach wczasowych, stając się ozdobą ośrodków nadzorowanych przez PTTK. Standardem było wznoszenie w atrakcyjnym miejscu turystycznym domków typu Brda oraz jednego budynku świetlico-biurowego oraz stołówki z kuchnią. Tak przygotowane ośrodki przez przynajmniej cztery dekady były synonimem luksusu oraz komfortowego wypoczynku dla obywateli Polski Ludowej.

Jaka jest Brda, każdy widzi
 

Budynek wydaje się być bardzo prosty w konstrukcji. Jego dwuspadowy dach jest jednocześnie ścianami. Spoglądając na front budynku przypomina on trójkąt. Połacie dachu sięgają niemal samej ziemi. Brda może być nawet dwupiętrowa, zależnie od modelu. Jest budowana najczęściej z drewna, konstrukcja posadowiona jest na ławie betonowej. Może być konstruowana również z prefabrykatów.

 

U nas Brda. Za granicą A-Frame
 

Styl domków A-Frame został zapoczątkowany od budowy wspomnianego wcześniej Elizabeth Reese House. Budynki te były jednymi z pierwszych, ogólnodostępnymi konstrukcjami prefabrykowanymi. Dzięki, zastosowaniu prefabrykacji koszt letniskowego domku był dużo niższy niż podobna konstrukcja wznoszona tradycyjnymi metodami.

Brda w latach 70-tych
 

W Polsce, dopiero w latach 70-tych pojawiła się możliwość zakupienia domku na własność (wcześniej, tego typu budynki były stawiane w państwowych ośrodkach wypoczynkowych). W okresie rządów Edwarda Gierka wprowadzono możliwość zakupu domków Brda przez odbiorców prywatnych. Jego relatywnie nieduża cena sprawiły, że Brdy zaczęły się pojawiać na prywatnych posesjach oraz na działkach. Dzięki swojej budowie mogły być stawiane nawet na niewielkich parcelach.

 

Niewielkie rozmiarem, ale zaskakujące wygodne
 

Domki typu Brda, w podstawowej wersji mają od 40 do 100 metrów powierzchni. Najczęściej spotykanym modelem jest ten oferujący salon, łazienkę oraz kuchnię z aneksem na parterze oraz dwiema (bądź jedną dużą) sypialniami na pierwszym piętrze. Dużą zaletą takiej konstrukcji domków jest również ostro opadający dach. Spływa po nim praktycznie wszystko, deszcz, śnieg czy liście opadające z drzew.