Polski rynek najmu znacząco odstaje od europejskich standardów. Podczas gdy w Unii Europejskiej średnio 31 proc. gospodarstw domowych wynajmuje mieszkania, w Polsce odsetek ten wynosi zaledwie około 13 proc. Oznacza to, że aż 87 proc. Polaków mieszka we własnych nieruchomościach. Według szacunków PIE, na rynku prywatnym znajduje się obecnie około 1,0-1,3 miliona mieszkań na wynajem.
Osoby poszukujące mieszkania do wynajęcia napotykają na liczne trudności. Ceny najmu wzrosły od 2015 do 2024 roku aż o 66 proc., co stanowi poważne obciążenie dla budżetów domowych. Jak wynika z raportu PIE, 40 proc. najemców decyduje się na wynajem właśnie dlatego, że nie stać ich na zakup własnego mieszkania.
Rynek najmu w Polsce charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem. Większość wynajmujących to osoby prywatne posiadające pojedyncze lokale. Jędrzej Lubasiński, starszy analityk PIE, wskazuje, że w 2023 roku ponad milion osób złożyło zeznanie podatkowe dotyczące przychodów z najmu prywatnego, co potwierdza rozdrobnienie rynku.
Niepokojący jest również fakt, że w ostatnich latach Polska odnotowała jeden z największych spadków udziału najmu wśród państw UE. W porównaniu z 2015 rokiem odsetek gospodarstw domowych mieszkających w wynajmowanych lokalach zmniejszył się o niemal 4 punkty procentowe. Jednocześnie systematycznie maleje liczba mieszkań komunalnych - z ponad miliona w 2009 roku do 779 tysięcy w 2022 roku.
Czytaj też: Znajdź mieszkanie na wynajem! Najlepsze oferty w Domiporta.pl
Osoby wynajmujące mieszkania borykają się z brakiem stabilności prawnej. Większość umów najmu w Polsce zawierana jest zaledwie na okres jednego roku, co uniemożliwia długoterminowe planowanie. Dr Paula Kukołowicz z PIE podkreśla, że w polskim systemie prawnym brakuje formy umowy, która dawałaby równy poziom ochrony zarówno najemcom, jak i wynajmującym.
Najemcy często doświadczają nieprzewidywalnych podwyżek czynszu, gdyż polskie prawo nie reguluje jednoznacznie tej kwestii. Właściciele mieszkań nierzadko nie przestrzegają również okresów wypowiedzenia, co dodatkowo destabilizuje sytuację osób wynajmujących. Wszystko to sprawia, że planowanie przyszłości, w tym tak ważnych decyzji jak założenie rodziny, staje się dla najemców niezwykle trudne.
Z drugiej strony, właściciele mieszkań również napotykają na problemy. Mają oni ograniczone możliwości skutecznego wypowiedzenia umowy i odzyskania lokalu w przypadku sporów z najemcą. Procedury rozwiązania umowy są skomplikowane, czasochłonne i często kończą się w sądzie, generując dodatkowe koszty i niepewność.
Czytaj też: Znajdź mieszkanie na wynajem! Najlepsze oferty w Domiporta.pl
Polski Instytut Ekonomiczny przedstawia szereg rekomendacji, które mogłyby poprawić sytuację na rynku najmu. Dominika Prudło, analityczka PIE, wskazuje, że kluczową zmianą powinno być ujednolicenie i uproszczenie zasad podnoszenia czynszu. Obecne przepisy są nieprecyzyjne i uznaniowe, co obniża przewidywalność i bezpieczeństwo najemców.
PIE rekomenduje również stworzenie rejestru umów najmu, zawierającego informacje o wysokości czynszu, lokalizacji i standardzie mieszkania. Takie rozwiązanie zwiększyłoby przejrzystość rynku i ułatwiłoby podejmowanie decyzji zarówno przez najemców, jak i instytucje publiczne.
Instytut sugeruje także powołanie instytucji arbitrażowych do rozwiązywania sporów związanych z najmem, co mogłoby odciążyć sądy i przyspieszyć procesy rozstrzygania konfliktów. Ważnym krokiem byłoby również zachęcanie do wydłużania standardowego okresu umów najmu oraz rozwój mieszkań w zasobie gmin, co poprawiłoby poczucie stabilizacji najemców i usprawniło procesy eksmisyjne.
Dlatego tak istotne dla szukających mieszkania jest korzystanie ze sprawdzonych serwisów, które oferują dostęp do sprawdzonych i pewnych ofert.