Projekt nowelizacji ustawy o Centralnym Porcie Komunikacyjnym wprowadza znaczące usprawnienia w procesie wypłaty odszkodowań dla osób, których nieruchomości zostaną wywłaszczone na potrzeby budowy CPK. Według nowych przepisów, właściciele będą mogli otrzymać zaliczkę wynoszącą do 85 proc. wartości przysługującego im odszkodowania. Co istotne, zaliczka ma być wypłacana w terminie 30 dni od momentu złożenia stosownego wniosku.
W Ocenie Skutków Regulacji autorzy projektu wyjaśniają, że obecne przepisy nie wiążą formalnie momentu wywłaszczenia z wypłatą odszkodowania. W praktyce oznacza to, że osoba wywłaszczona może być zmuszona do opuszczenia swojej nieruchomości, nie otrzymawszy wcześniej żadnych środków finansowych. Podobne sytuacje zdarzały się już podczas realizacji innych inwestycji prowadzonych na podstawie specustaw.
Proponowane zmiany mają zapewnić, że pierwsze środki finansowe trafią do osób wywłaszczonych znacznie wcześniej niż miałoby to miejsce na podstawie obecnie obowiązujących przepisów. Według projektu, obowiązek wydania nieruchomości powstanie dopiero po upływie 120 dni od dnia ustalenia wysokości odszkodowania.
Projektowana nowelizacja wprowadza dodatkowe zabezpieczenia dla osób objętych decyzją lokalizacyjną. Jak podkreślono w Ocenie Skutków Regulacji, nowe przepisy wyeliminują możliwość przymusowego opuszczenia nieruchomości przed otrzymaniem jakiejkolwiek rekompensaty finansowej.
Istotną zmianą jest również wprowadzenie możliwości nadania przez wojewodę decyzji lokalizacyjnej rygoru natychmiastowej wykonalności. Rozwiązanie to sprawi, że postępowanie odszkodowawcze rozpocznie się równocześnie z wydaniem decyzji. Spółka celowa CPK uzyska prawo do dysponowania nieruchomością w celu uzyskania pozwoleń na budowę, jednak bez konieczności jej fizycznego przejęcia na tym etapie.
Obecnie tereny pod budowę lotniska są przejmowane w ramach Programu Dobrowolnych Nabyć. Program cieszy się dużym zainteresowaniem właścicieli nieruchomości – zgłoszono do niego 95 proc. budynków mieszkalnych i 88 proc. gruntów znajdujących się na obszarze planowanej inwestycji.
Właściciele, którzy decydują się na sprzedaż swoich nieruchomości w ramach dobrowolnej procedury, otrzymują dodatkowe bonusy finansowe. Wynoszą one 40 proc. wartości budynku oraz 20 proc. wartości gruntu. Alternatywnie, mogą skorzystać z wyceny uwzględniającej wartość odtworzeniową nieruchomości bez uwzględniania stopnia jej zużycia. W praktyce oznacza to, że spółka CPK płaci za stary dom tak, jakby był nowy o tych samych parametrach.
Program Dobrowolnych Nabyć oferuje również inne korzyści, takie jak sfinansowanie i zorganizowanie przeprowadzki całego majątku, pokrycie kosztów obsługi prawnej transakcji oraz możliwość skorzystania z konsultacji, kursów i szkoleń zawodowych dla zainteresowanych.
Centralny Port Komunikacyjny to kompleksowy projekt obejmujący budowę nowego lotniska między Warszawą a Łodzią oraz system Kolei Dużych Prędkości. Port lotniczy ma początkowo obsługiwać 34 miliony pasażerów rocznie, z możliwością elastycznej rozbudowy w przyszłości.
Zgodnie z przyjętym harmonogramem, budowa lotniska na terenie gmin Baranów, Wiskitki i Teresin rozpocznie się w 2026 roku. W 2031 roku port lotniczy ma uzyskać niezbędne certyfikacje, a w 2032 roku zostanie oddany do użytku wraz z pierwszym odcinkiem Kolei Dużych Prędkości łączącym Warszawę, CPK i Łódź. Szacowany koszt inwestycji do 2032 roku wynosi 131,7 miliarda złotych.