Na razie bez wychodzenia z domu czy biura możemy przejrzeć 12 mln z 18,8 mln istniejących ksiąg (pozostałe są jeszcze wyłącznie w wersji papierowej). Katarzyna Siwek z agencji Home Broker zauważa jednak, że prawdziwym przełomem będzie dopiero wydawanie elektronicznych odpisów z ksiąg wieczystych.
Żeby uzyskać taki dokument (dla notariusza, urzędu skarbowego, banku), wciąż konieczne jest udanie się do sądu prowadzącego ich rejestr. Księgi są jawne - każdemu wolno je przeglądać. Posiadając numer księgi, otrzymamy stosowny odpis.
- Sam dostęp do treści ksiąg może więc tylko częściowo ułatwić życie kupującym nieruchomość. Teoretycznie można wyobrazić sobie sytuację, w której na kilka minut przed podpisaniem aktu notarialnego kupujący sprawdza drogą elektroniczną, czy w księdze nie pojawiła się wzmianka o nowym wniosku - mówi Siwek.
Druga sytuacja, gdy możliwość przeglądania księgi wieczystej w internecie byłby ułatwieniem, to ta, w której przed obejrzeniem mieszkania kupujący sprawdziłby jego stan prawny. W przypadku roszczeń ograniczających prawo właściciela być może uznałby oglądanie mieszkania za stratę czasu.
Analityczka Home Broker przyznaje jednak, że księgi wieczyste są dokumentami dosyć skomplikowanymi . - Osoby, które po raz pierwszy planują zakup nieruchomości i nigdy wcześniej nie miały do czynienia z księgą wieczystą, mogą mieć duży problemem ze zrozumieniem jej treści, a tym samym oceną stanu prawnego nieruchomości. W tym sensie sama możliwość przeglądania może nie wystarczyć i konieczna będzie konsultacja z ekspertem - mówi Katarzyna Siwek.
Dodajmy, że w dziale I księgi wieczystej znajdziemy informacje o mieszkaniu. Oprócz adresu jest tam również dokładny metraż i liczba pomieszczeń. Pozwoli nam to na zweryfikowanie tego, czy właściciel nie wprowadził nas w błąd, mówiąc o wielkości mieszkania.
Z kolei w dziale III zamieszczone się informacje o ograniczonych prawach rzeczowych i ograniczeniach w rozporządzaniu nieruchomością. Ta część księgi wieczystej powinna być pusta, a jeśli znajdują się tam jakieś wpisy, musimy poprosić o ich wyjaśnienie. Chodzi tu np. o prawo dożywocia. Jeśli babcia daruje wnuczkowi mieszkanie w zamian za dożywotnie zamieszkanie, to wnuczek może je sprzedać tylko razem z babcią. Babcia ma bowiem zagwarantowane prawo do mieszkania tam do końca życia.
Jeżeli mieszkanie obciążone jest kredytem hipotecznym, dowiemy się tego z działu IV. Tu znajdziemy informacje o tym, jakie są to hipoteki, z dokładnym określeniem wysokości, waluty, nazwą banku, który udzielił kredytu, oraz terminu spłaty. Wpisana hipoteka nie jest niczym niebezpiecznym, ponieważ po spłacie kredytu przez zbywcę zostanie wykreślona z księgi wieczystej.
A kiedy będziemy mogli uzyskiwać drogą elektroniczną odpisy z ksiąg wieczystych lub składać wnioski o dokonanie zmian w księdze? Ministerstwo planuje ten etap informatyzacji systemu na lata 2011-12. Do końca 2013 r. resort zamierza zakończyć proces migracji ksiąg (z papierowej na elektroniczną). Nawet wówczas będą się jednak zdarzać sytuacje, w których konieczna będzie wizyta w sądzie, na przykład gdy ktoś będzie kwestionował treść księgi.
