Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym dającym wierzycielowi zabezpieczenie na nieruchomości. Hipoteka może obciążać nieruchomość, a także niektóre zbywalne prawa rzeczowe, jak np.: spółdzielcze prawo do lokalu, prawo własności nieruchomości, użytkowanie wieczyste czy prawo do domu jednorodzinnego. Wygaśnięcie wierzytelności powoduje wygaśnięcie hipoteki. Hipoteka nie uprawnia wierzyciela do korzystania z nieruchomości. Nie ogranicza też prawa właściciela do rozporządzania nieruchomością, jednak zmusza go do powstrzymania się od działań, które mogłyby spowodować, że wartość nieruchomości znacznie się zmniejszy.
Hipoteka kaucyjna zabezpiecza wierzytelność, której wartość jest nieustalona lub wierzytelność, która może powstać na przykład za rok lub za pięć lat. Hipotekę tę ustanawia się do oznaczonej sumy. W odniesieniu do kredytów taką wierzytelnością są na przykład odsetki.
Hipoteka zwykła zabezpiecza wierzytelność określoną co do rodzaju i wysokości.
Banki z reguły wymagają wpisania dwóch hipotek: zwykłej - w wysokości pożyczonego kapitału, oraz kaucyjnej - w wysokości np. 50% kapitału na zabezpieczenie spłaty odsetek.
Wpis stosunkowy to podstawa naliczania opłat sądowych. W sprawach cywilnych (a do takich należy zaciąganie pożyczki hipotecznej) wpis stosunkowy wynosi - w zależności od wysokości obciążenia hipoteki:
- do 10 tys. zł - 8% wartości przedmiotu sprawy, jednak nie mniej niż 30 zł;
- od 10 tys. zł do 50 tys. zł - 800 zł plus 7% od kwoty powyżej 10 tys. zł;
- od 50 tys. zł do 100 tys. zł - 3,6 tys. zł plus 6% od kwoty powyżej 50 tys. zł;
- powyżej 100 tys. zł - 6,6 tys. zł plus 5% od kwoty powyżej 100 tys. zł.
Od wyliczonej wartości wpisu pobiera się następujące opłaty sądowe, których wysokość zależy od tego, na co ma być przeznaczony kredyt:
- 0% - jeśli na cele budownictwa mieszkaniowego (rynek pierwotny);
- 5% - jeśli na zakup mieszkań, domów (rynek wtórny);
- 10% - jeżeli ma to być pożyczka hipoteczna lub kredyt refinansowy.
Taksa notarialna to wynagrodzenie notariusza, które w zależności od wysokości obciążenia hipoteki wynosi:
- do 3 tys. zł - 100 zł;
- od 3 tys. zł do 10 tys. zł - 100 zł od pierwszych 3 tys. plus 3% od nadwyżki;
- od 10 tys. zł do 30 tys. zł - 310 zł od pierwszych 10 tys. plus 2% od nadwyżki;
- do 60 tys. zł - 710 zł od pierwszych 30 tys. plus 1% od nadwyżki;
- od 60 tys. zł do 1 mln zł - 1010 zł od pierwszych 60 tys. plus 1% od nadwyżki.
Są to stawki maksymalne; teoretycznie notariusz może pobrać niższą taksę. Do podanych stawek należy doliczyć 22% VAT.
Ubezpieczenie pomostowe - przejściowe ubezpieczenie kredytu w czasie (zwykle kilku miesięcy) potrzebnym na wpisanie hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości. Przy pożyczkach hipotecznych jest obowiązkowe.
