Zgodnie z uzasadnieniem projektu, od początku lat 90. polski zasób komunalny systematycznie się kurczy. Gminy masowo wyprzedawały mieszkania z wysokimi bonifikatami, często sięgającymi nawet 90 procent wartości, tłumacząc to brakiem środków na remonty. W rezultacie setki tysięcy lokali zostały wyprowadzone z mienia publicznego, co potwierdzają zarówno dane Głównego Urzędu Statystycznego, jak i raporty Najwyższej Izby Kontroli.
Projektodawcy zwracają uwagę na problem wyłudzeń mieszkań od osób starszych. Seniorzy, którzy ukończyli 60 lat, często samotni i dysponujący niewielkimi świadczeniami, padają ofiarami nieuczciwych podmiotów. Pod pozorem pomocy nakłaniani są do przeniesienia własności swoich mieszkań.
Nowe przepisy mają zmienić tę sytuację poprzez likwidację możliwości stosowania bonifikat przy sprzedaży lokali komunalnych. Samorządy będą zmuszone do wyceniania nieruchomości według wartości rynkowej lub pozostawienia ich w zasobie mieszkaniowym. Dzięki temu publiczne środki wydane na budowę lub modernizację mieszkań nie będą traciły na wartości w momencie sprzedaży.
Projekt wprowadza również przepisy umożliwiające samorządom nabywanie lokali mieszkalnych od osób starszych do mieszkaniowego zasobu gminy. Zgodnie z propozycją, gminy będą mogły kupować takie mieszkania z zastosowaniem płatności ratalnej.
Autorzy projektu wyjaśniają w uzasadnieniu, że obecnie obowiązujące przepisy nie pozwalają gminom na zakup mieszkań z rozłożeniem płatności na raty. Wynika to z faktu, że wsparcie z Funduszu Dopłat musi być rozliczone w ciągu zaledwie 60 dni, co praktycznie uniemożliwia elastyczne uregulowanie ceny.
Proponowane zmiany przewidują objęcie takich zakupów wsparciem z Funduszu Dopłat w wysokości do 50 procent kosztów. Projekt wprowadza również specjalną ochronę dla osób starszych, definiując tę grupę na gruncie ustawy o osobach starszych. Umożliwia gminie wykupienie mieszkania od seniora z jednoczesnym zawarciem umowy najmu na czas nieoznaczony w tym samym lokalu.
Według oceny skutków regulacji, projekt nie pociąga za sobą dodatkowego obciążenia dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Przeciwnie - może przyczynić się do zwiększenia dochodów gmin w przypadku sprzedaży po cenach rynkowych lokali wchodzących w skład zasobu mieszkaniowego.
Projekt ustawy został skierowany do konsultacji społecznych oraz do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne Kancelarii Sejmu.